Latín: tercera declinación

La tercera declinación tiene fama de ser la más complicada, tanto en latín como en griego. A mí me resulta la más interesante, a ver si a ti te ocurre lo mismo. Recuerda que, si quieres ir más rápido en el estudio del latín, siempre estás a tiempo de unirte a mis clases de latín online o en Alicante. Dicho esto, ¡empecemos!

Los nombres de esta declinación se clasifican en dos grandes grupos: nombres de tema en consonante (imparisílabos) y nombres de tema en -i (en general, parisílabos). Para declinar un nombre de la tercera declinación hay que conocer la forma de su Genitivo singular, que aparece en el diccionario. Se separa de esta forma la desinencia –is, y a lo que queda se le añaden las terminaciones de los demás casos.

Son nombres parisílabos los que en el Gent. sing. tienen el mismo número de sílabas que en el Nominativo. Ejs.:

Nom. na-vis, Genit. na-vis

Nom. nu-bes, Genit. nu-bis

Nom. ma-re, Genit. ma-ris

Por el contrario, son nombres imparisílabos los que en el Genit. sing. tienen una sílaba más que en el Nominativo:

Nom. lux, Genit. lu-cis

Nom. so-ror, Genit. so-ro-ris

Nom. ci-vi-tas, Genit. ci-vi-ta-tis

Por un lado, los nombres de tema en consonante tienen en el Genit. plur. la terminación –um, y en el Nom. Voc. Acus. plur. neutro, –a. Por otro, los de tema en –i añaden una i ante estas terminaciones: Genit. pl. –ium, Nom. Voc. Acus. pl. neutro –ia.

Temas mixtos

Forman el Genit. pl. en –ium, a pesar de ser imparisílabos, los sustantivos que tienen dos consonantes ante la terminación –is del Genit. sing.:

urbs, urbis (ciudad)    Gen. pl. urbium

nox, noctis (noche)     Gen pl. noctium

Temas en consonante

Tabla general de desinencias de los temas en consonante.

 Masculino / FemeninoNeutro
SingularPluralSingularPlural
Nominativo-s/ – Ø-es– Ø-a
Vocativo-s/ – Ø-es– Ø-a
Acusativo-em-es– Ø-a
Genitivo-is-um-is-um
Dativo-i-ibus-i-ibus
Ablativo-e-ibus-e-ibus

1. Oclusiva

Labial (P, B): plebs, plebis f.

 SingularPlural
Nominativopleb-spleb-es
Vocativopleb-spleb-es
Acusativopleb-empleb-es
Genitivopleb-ispleb-um
Dativopleb-ipleb-ibus
Ablativopleb-epleb-ibus

Gutural (C, G): dux, ducis m. / lex, legis f.

 SingularPluralSingularPlural
Nominativoduc-s > duxduc-esleg-s > lexleg-es
Vocativoduc-s > duxduc-esleg-s > lexleg-es
Acusativoduc-emduc-esleg-emleg-es
Genitivoduc-isduc-umleg-isleg-um
Dativoduc-iduc-ibusleg-ileg-ibus
Ablativoduc-educ-ibusleg-eleg-ibus

Dental (T, D): miles, militis m. / caput, capitis n.

¿Te suena un cambio fonético llamado apofonía? Una vocal breve en interior de palabra suele convertirse en una vocal diferente, normalmente la –i. A partir de ahora reconocerás este fenómeno en muchas palabras.

 SingularPlural
Nominativomilit-s > milesmilit-es
Vocativomilit-s > milesmilit-es
Acusativomilit-emmilit-es
Genitivomilit-ismilit-um
Dativomilit-imilit-ibus
Ablativomilit-emilit-ibus
 SingularPlural
Nominativocaput Øcapit-a
Vocativocaput Øcapit-a
Acusativocaput Øcapit-a
Genitivocapit-iscapit-um
Dativocapit-icapit-ibus
Ablativocapit-ecapit-ibus

2. Líquida (L, R)

Sol, solis m. / amor, amoris m.

 SingularPluralSingularPlural
Nominativosol Øsol-esamor Øamor-es
Vocativosol Øsol-esamor Øamor-es
Acusativosol-emsol-esamor-emamor-es
Genitivosol-issol-umamor-isamor-um
Dativosol-isol-ibusamor-iamor-ibus
Ablativosol-esol-ibusamor-eamor-ibus

3. Nasal (M, N)

Hiems, hiemis m.

 SingularPlural
Nominativohiem-shiem-es
Vocativohiem-shiem-es
Acusativohiem-emhiem-es
Genitivohiem-ishiem-um
Dativohiem-ihiem-ibus
Ablativohiem-ehiem-ibus

Flumen, fluminis, n.

 SingularPlural
Nominativoflumen Øflumin-a
Vocativoflumen Øflumin-a
Acusativoflumen Øflumin-a
Genitivoflumin-isflumin-um
Dativoflumin-iflumin-ibus
Ablativoflumin-eflumin-ibus

Sanguis, sanguinis, f.

 SingularPlural
Nominativosanguin-s > sanguissanguin-es
Vocativosanguin-s > sanguissanguin-es
Acusativosanguin-emsanguin-es
Genitivosanguin-issanguin-um
Dativosanguin-isanguin-ibus
Ablativosanguin-esanguin-ibus

Legio, legionis f.

 SingularPlural
Nominativolegion > legio Ølegion-es
Vocativolegion > legio Ølegion-es
Acusativolegion-emlegion-es
Genitivolegion-islegion-um
Dativolegion-ilegion-ibus
Ablativolegion-elegion-ibus

4. Silbante (S)

¿Qué es el rotacismo? La s intervocálica se convierte en r. Fíjate en las siguientes palabras:

Honos, honoris m.

 SingularPlural
Nominativohonos Øhonor-es
Vocativohonos Øhonor-es
Acusativohonor-emhonor-es
Genitivohonor-ishonor-um
Dativohonor-ihonor-ibus
Ablativohonor-ehonor-ibus

Corpus, corporis, n.

 SingularPlural
Nominativocorpus Øcorpor-a
Vocativocorpus Øcorpor-a
Acusativocorpus Øcorpor-a
Genitivocorpor-iscorpor-um
Dativocorpor-icorpor-ibus
Ablativocorpor-ecorpor-ibus

Genus, generis, n.

 SingularPlural
Nominativogenus Øgener-a
Vocativogenus Øgener-a
Acusativogenus Øgener-a
Genitivogener-isgener-um
Dativogener-igener-ibus
Ablativogener-egener-ibus

Temas en -i

Tabla general de desinencias de los temas en –i.

  Masculino / FemeninoNeutro
SingularPluralSingularPlural
NominativoAparece en el enunciado – is / -es-esAparece en el enunciado -e -al (imparisílabos) -ar (imparisílabos)-ia
VocativoAparece en el enunciado – is / -es-esAparece en el enunciado -e -al (imparisílabos) -ar (imparisílabos)-ia
Acusativo-em-esAparece en el enunciado -e -al (imparisílabos) -ar (imparisílabos)-ia
Genitivo-is-ium-is-ium
Dativo-i-ibus-i-ibus
Ablativo-e-ibus-i-ibus

Los nombres masculinos o femeninos de tema en -i hacen el Nom. sing. en –is o en –es.

Navis, navis f.

 SingularPlural
Nominativonav-isnav-es
Vocativonav-isnav-es
Acusativonav-emnav-es
Genitivonav-isnav-ium
Dativonav-inav-ibus
Ablativonav-enav-ibus

Los sustantivos neutros de tema en –i terminan en –e, –al y –ar (estas dos últimas clases son imparisílabos, Genit. –alis, –aris, aunque siguen la declinación de los parisílabos). Todos hacen el ablativo singular en –i.

Mare, maris n.

 SingularPlural
Nominativomar-emar-ia
Vocativomar-emar-ia
Acusativomar-emar-ia
Genitivomar-ismar-ium
Dativomar-imar-ibus
Ablativomar-imar-ibus

Animal, animalis n.

 SingularPlural
Nominativoanimal Øanimal-ia
Vocativoanimal Øanimal-ia
Acusativoanimal Øanimal-ia
Genitivoanimal-isanimal-ium
Dativoanimal-ianimal-ibus
Ablativoanimal-ianimal-ibus

Y hasta aquí la tercera declinación, no era para tanto, ¿verdad? Si te has quedado con alguna duda, puedes unirte a mis clases de latín online o en Alicante. Además, en mi perfil de Instagram (@ada.galiana) me conocerás mejor.

Contacta'm i agendem la teua classe!

Soc ací per ajudar-te! Oferisc classes de llatí, grec antic, anglés per a xiquets, valencià i animació a la lectura, tant presencials com en línia, sempre adaptades a les teues necessitats i amb la millor atenció.

¡Contáctame y agendemos tu clase!

¡Estoy aquí para ayudarte! Ofrezco clases de latíngriego antiguoinglés para niñosvalenciano y animación a la lectura, tanto presenciales como online, siempre adaptadas a tus necesidades y con la mejor atención.